Η Παναγία Σουμελά αποτελεί το σύμβολο των Ελλήνων που ήρθαν από τον Πόντο με τον ξερριζωμό. Εμείς οι Πόντιοι μεγαλώσαμε ακούγοντας γι'αυτήν στα τραγούδια μας. Είμαστε μπολιασμένοι δηλαδή μέσα μας με το μοναστήρι στο όρος του Μελά. Την εικόνα της Παναγίας έρχονταν και την προσκυνούσαν ακόμα και μουσουλμάνοι πριν την ανταλλαγή πληθυσμών, ενώ σήμερα είναι από τα μεγαλύτερα τουριστικά αξιοθέατα της Τουρκίας. Οπότε η επαναλειτουργία τον Δεκαπενταύγουστο του 2010 αποτέλεσε ένα κοσμογονικό γεγονός. Δυστυχώς η τελευταία πατριαρχική λειτουργία τελέστηκε το 2015 και από τότε κάθε χρόνο παραμένει κλειστή. Προσωπικά την επισκέφτηκα τον Αύγουστο 2015 πρώτη φορά και όσα έχω ακούσει τα επιβεβαίωσα μπροστά στα μάτια μου. Πρόκειται για ένα θαύμα που κρέμεται πάνω στον βράχο. Το φυσικό κάλλος του Δρυμού θα κάνει τη ματιά σας να μην ξεκολλά από το μοναστήρι. Ακόμα και αν δεν επιτρέπεται η είσοδος,αν ταξιδέψετε στην Τραπεζούντα, μία επίσκεψη μέχρι το παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, από όπου μπορείτε να θαυμάσετε τη μονή απαιτείται! Όπως απαιτείται επίσης μία μικρή έρευνα στα βουκολικά άσματα που συνδέονται με τη Σουμελά, κάτω από την οποία τρέχει ο Πυξίτης ποταμός, ο Δαφνοπόταμος. "Η Παναγία λουτουργά και ο 'γούμενον κοιμάται. Τερέστεν οματόπα μου, πάτε και αροθυμάται - Σουμελά λέν’ την Παναγιά, Σουμέλα λέν’ κι’εσέναν, θα προσκυνώ την Παναγιάν και θα φιλώ κι’ εσέναν - Εγώ ποντιοπούλ' είμαι, ματώνω κι ματούμαι. Ση Σουμελά την Παναγιά εσέν θα στεφανούμαι"